Anasayfa  |  Hastalıklar  |  Fungi

Çeltik yanıklığı (Pyricularia oryzae), çeltik bitkisinde ciddi verim kayıplarına yol açabilen ve dünya genelinde yaygın olarak görülen önemli bir fungal hastalıktır. Hastalık, bitkinin farklı gelişim evrelerinde ortaya çıkarak yaprak, gövde ve başak gibi kısımlarında zararlar meydana getirir.

Görüldüğü bitkiler:
Çeltik (Oryza sativa)

Hastalık etkeni:
Pyricularia oryzae (Magnaporthe oryzae olarak da bilinir)

Zarar şekli:
Çeltik yanıklığı, bitkinin yaprak, sap ve başaklarında zarar oluşturarak bitkinin gelişimini ve verimini olumsuz etkiler.

Yapraklarda: Hastalığın ilk belirtileri, yaprakların üzerinde oval veya eliptik şekilli, gri-yeşil veya kahverengi lekeler olarak ortaya çıkar. Bu lekeler zamanla büyüyerek yaprağın büyük bir kısmını kaplayabilir. Şiddetli enfeksiyon durumunda, yapraklar sararır, kurur ve erken dökülür. Bu, bitkinin fotosentez kapasitesini azaltarak zayıflamasına neden olur.

Gövde ve boğumlarda: Gövdede, hastalığın etkisiyle kahverengi-siyah renkli lezyonlar oluşur. Bu lezyonlar bitkinin su ve besin iletimini engeller ve gövdenin zayıflamasına, hatta kırılmasına yol açar. Boğumlarda meydana gelen enfeksiyon, bitkinin büyümesini durdurabilir ve başakların boş kalmasına neden olabilir.

Başaklarda: Enfekte başaklar olgunlaşmadan kurur ve üzerinde siyah-kahverengi lezyonlar oluşur. Bu da tane doluluğunun engellenmesine ve önemli verim kayıplarına neden olur.

Genel zarar: Çeltik yanıklığı, yaprakların kurumasına, sap ve başakların zayıflamasına neden olarak verimi önemli ölçüde düşürür. Hastalık, kontrol edilmediği takdirde çeltik üretiminde ciddi ekonomik zararlara yol açabilir.

Bulaşma yolu: Çeltik yanıklığı, Pyricularia oryzae mantarının enfekte olmuş bitki artıkları, toprak ve sporlar yoluyla yayılmasıyla oluşur. Mantar, kışı bitki artıkları üzerinde geçirir ve uygun sıcaklık ve nem koşullarında sporlarını serbest bırakarak sağlıklı çeltik bitkilerine bulaşır. Sporlar, rüzgar, yağmur sıçramaları ve sulama suyu ile taşınarak enfeksiyona neden olur. Yüksek nem ve ılıman sıcaklıklar, sporların çimlenmesini ve hastalığın hızla yayılmasını teşvik eder. Enfekte bitki artıkları, hastalığın sonraki sezonlarda devam etmesine yol açar.

Mücadele:
Kültürel mücadelede dayanıklı çeşitlerin kullanılması, tarlada uygun su yönetimi ve bitkilerin iyi havalanmasını sağlamak önemlidir. Ayrıca tarladaki hastalıklı bitki kalıntılarının temizlenmesi hastalığın yayılmasını engelleyebilir. Kimyasal mücadelede, uygun fungisitler kullanılmalı ve özellikle hastalığın ilk belirtileri görüldüğünde koruyucu uygulamalar yapılmalıdır.

Türkiye'de bu hastalığa karşı ruhsatlı olan fungisitler hakkında güncel bilgi BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.