Anasayfa | Hastalıklar | Fungi
Cüce sürme
Cüce sürme
Tilletia controversa
Cüce sürme (Tilletia controversa), buğday ve diğer tahıllarda görülen önemli bir fungal hastalıktır. Hastalık, bitkilerin bodurlaşmasına neden olarak verim kaybına yol açar. Cüce sürme, özellikle düşük sıcaklıklarda ve uzun süreli kar örtüsünün bulunduğu bölgelerde ortaya çıkar ve sporlar kış aylarında toprağın yüzeyinde kalır.
Görüldüğü bitkiler:
Buğday, arpa ve diğer tahıllar
Hastalık etkeni:
Tilletia controversa
Zarar şekli:
Başaklarda: Başaklar enfekte olduğunda normal taneler yerine siyah renkli spor keseleri (sürme keseleri) oluşur. Bu spor keseleri, başak dolu görünse de içi tamamen mantar sporlarıyla doludur. Enfekte bitkiler genellikle daha bodur kalır ve başaklar gelişmez. Spor keseleri patladığında mantar sporları rüzgarla etrafa yayılır ve tarlada hastalığın diğer bitkilere bulaşmasına neden olur.
Tohumlarda: Hastalıklı tohumlar ve bitki artıkları, cüce sürmenin toprakta kalmasına ve sonraki ekim dönemlerinde hastalığın yayılmasına neden olabilir. Bu nedenle, hastalık genellikle tohum yoluyla taşınır ve yayılır.
Genel zarar: Cüce sürme, bitkilerin büyümesini engelleyerek bodurlaşmalarına ve verim kaybına neden olur. Başaklar enfekte olduğunda, taneler yerine spor keseleri oluşur ve bu durum ürünün kalitesini düşürür. Sporların yayılmasıyla hastalık hızla diğer bitkilere de bulaşır ve tarladaki tüm ürün etkilenebilir.
Bulaşma yolu: Cüce sürme, Tilletia controversa mantarının enfekte olmuş tohumlar ve kontamine toprak yoluyla yayılmasıyla oluşur. Mantar sporları, bulaşık tohumların yüzeyinde bulunur ve ekim sırasında toprağa geçer. Çimlenme döneminde sporlar bitki köklerine girerek enfeksiyonu başlatır. Hastalık, buğday başakları olgunlaştığında belirgin hale gelir ve sporlar, rüzgarla diğer bitkilere taşınarak yeni enfeksiyon odakları oluşturur. Bulaşık tohumların ekilmesi, hastalığın tarlada devam etmesine neden olur. Mantar sporları, toprakta uzun süre canlı kalabilir ve bu da hastalığın sonraki sezonlara taşınmasını sağlar.
Mücadele:
Kültürel önlemler arasında, sertifikalı hastalıksız tohum kullanımı ve ekim nöbeti uygulanması büyük önem taşır. Toprakta kalan hastalıklı bitki kalıntılarının yok edilmesi, hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Kimyasal mücadelede ise, ekim öncesi tohumların uygun fungisitlerle ilaçlanması en etkili yöntemdir. Bu sayede hastalığın toprakta yayılması önlenebilir.
Türkiye'de bu hastalığa karşı ruhsatlı olan fungisitler hakkında güncel bilgi BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.